Waar universiteiten een leerstoel kennen voor fundamenteel onderzoek, kom je op hogescholen lectoraten tegen. Nynke Boonstra is lector Zorg en Innovatie in de Psychiatrie aan de NHL Hogeschool in Leeuwarden.
Anders dan universiteiten, richten hogescholen zich primair op toegepast onderzoek. ‘Dat maakt het werken aan een hogeschool juist zo ontzettend leuk. Je doet praktijkgericht onderzoek: we gaan samen met de kenniskring op zoek naar vraagstukken vanuit de praktijk en daarmee gaan we vervolgens aan de slag, samen met docenten en studenten vanuit verschillende opleidingen. Die kennis bundelen we in een onderzoek, zonder dat we van tevoren precies weten wat eruit komt. Je legt zo een hele mooie verbinding tussen het onderw s en het werkveld’, vertelt Nynke enthousiast.
Bewezen
Dat er vanuit de zorg steeds meer aandacht - en dus vaak ook - meer geld is voor digitale innovatie, juicht Nynke als lector natuurlijk toe. Ze is echter ook kritisch: ‘Er wordt ontzettend veel tijd, moeite en geld gestoken in het ontwikkelen van digitale toepassingen of een organisatie komt bij mij en zegt: we willen iets leuks, we willen virtual reality. En dan is mijn vraag: Waarom willen jullie dat? Wat ik duidelijk wil maken: veel bedachte toepassingen zijn helemaal geen antwoord op een vraag. Ze zijn bedacht voor mensen, maar niet met mensen. Je moet eerst weten welke vragen en behoeftes er zijn, voordat je u¨berhaupt in oplossingen kunt denken. Vaak gaat het zoeken naar oplossingen gepaard met het verhelderen van de vraag en behoefte van de gebruiker.’
Nynke maakt binnen haar lectoraat daarom gebruik van design research voor het ontwerpen of doorontwikkelen van digitale toepassingen. In deze methode staat de gebruiker centraal. ‘Wij gaan eerst samen met de gebruikers kijken wat ze willen, wat ze nodig hebben en hoe dat bijvoorbeeld past binnen de behandeling die ze nu volgen. Van daaruit laat ik studenten de literatuur erbij pakken om te kijken wat er al bekend is en wat er al ontwikkeld is op dat gebied. Zo kom je tot een evidence-based productidee, dus gebaseerd op bewezen (gedragsveranderings-)methodes. Daar stopt het echter niet. Gebruikers gaan in korte opeenvolgende periodes van enkele weken - sprints - het product testen, geven hun feedback en wij passen het product weer aan. Zo kom je tot iets dat echt van betekenis is voor de mensen die het gaan gebruiken.’
Concrete onderzoeken van het lectoraat
Er lopen veel verschillende onderzoeken, regelmatig in samenwerking met GGZ Friesland, maar ook met andere organisaties. Nynke werd onlangs benaderd door Verslavingszorg Noord Nederland (VNN). ‘In de kliniek Vossenloo in Eelde zitten jongeren tussen de 14 en 23 jaar die in vier maanden afkicken van een heftige verslaving, zoals coke-, cannabis- of GHB-verslaving. Afkicken gaat vaak goed zolang ze in de kliniek zitten, maar als ze een weekend naar huis gaan, is het veel moeilijker om weerstand te bieden. Vrienden blowen, de drank flessen staan thuis op tafel. VNN heeft gevraagd om iets te bedenken waarmee we de jongeren kunnen helpen om ook in dat soort situaties goed om te gaan met hun verslaving. Je kunt dan denken aan een serious game of virtual reality: een digitale toepassing die goed aansluit bij de belevingswereld van jongeren. We zijn net gestart, dus wat er precies uit gaat komen weten we nog niet. Ook al zouden we de behandeling voor de jeugd alleen maar leuker maken, dan is het wat mij betreft al een succes. Als we er dan ook terugval mee kunnen voorkomen, dat zou natuurlijk fantastisch zijn.'
‘Innovaties in de zorg maken je werk veel leuker, en nog belangrijker: voor clie¨nten is het ook veel leuker en fijner’
Hoewel er veel aandacht is voor digitale oplossingen, gaat het daar niet altijd over. De Raad van Bestuur van GGZ Friesland heeft Nynke gevraagd om onderzoek te doen naar verwarde personen. Een term die veelvuldig gebruikt en misbruikt wordt, maar niemand weet precies wie er met verwarde personen wordt bedoeld. Inmiddels heeft Nynke ook VNN, Zienn en de politie bij het onderzoek betrokken: ‘In dit onderzoek zoeken we heel veel verbinding. Niet alleen met de ketenpartners die nauw betrokken zijn bij de problematiek, maar ook binnen de NHL. Ik werk nauw samen met collega's in het sociale domein. Ik denk dat daar ook de oplossing ligt: de kennis vanuit de zorg bundelen met de kennis uit het sociale domein. We laten studenten nu onderzoeken wat we al weten over de doelgroep.
Wie zijn het, wat is de psychosociale context en welke klachten hebben ze? We bekijken of we daar trends in kunnen ontdekken: zijn het misschien meer ouderen of mensen met een verstandelijke beperking? We kijken tegelijkertijd ook over de grenzen: Speelt het in het buitenland ook en hoe wordt er daar naar gekeken?’
De toekomst is nog ver weg
Dat de digitale ontwikkelingen razendsnel gaan, staat voor Nynke vast. Ze denkt dat het de komende jaren exponentieel groeit. Patie¨nten krijgen steeds meer kennis en keuzemogelijkheden. De vernieuwingen en digitalisering in de zorg vragen ook iets anders van de zorgprofessionals. ‘Dat de zorg er over twintig jaar anders uitziet is duidelijk’, zegt Nynke. ‘Maar twintig jaar is nog best ver weg. We weten sowieso nog niet hoe onze wereld er dan uitziet. Die verandert ook niet van de ene op de andere dag. Daar groei je vanzelf in. We maken met elkaar die toekomst en het is belangrijk dat we daar op voorbereid zijn. Dat begint wat m betreft in het onderwijs.’
Voor wie digitalisering in de zorg met argusogen bekijkt, heeft Nynke nog een boodschap: ‘Innovaties in de zorg maken je werk veel leuker, en nog belangrijker: voor clie¨nten is het ook veel leuker en fijner. Kijk naar de mogelijkheden en probeer dingen. Want dan ontdek je niet alleen hoe handig het is, maar vooral hoeveel plezier je eraan kunt beleven.’